Σεξουαλική υγεία

2. 2. Ατομική ελευθερία, νομική ασφάλεια και αυτοπροσδιορισμός

2.1. Σεξουαλική Υγεία

Ήδη από το 1867 η σεξολογία είναι το βασικό θέμα του βιβλίου της κ. Williams "Sexology as the Philosophy of Life" (1) - H σεξολογία ως φιλοσοφία ζωής. Σήμερα η σεξολογία αποτελεί ένα εκτεταμένο θέμα μελέτης που καλύπτει πολλά αντικείμενα. Η σεξουαλικότητα δεν είναι απλά μια ανάγκη, η οποία βασίζεται αποκλειστικά σε βιολογικούς παράγοντες. Η σεξολογία ως επιστημονικό αντικείμενο διερευνά θέματα όπως το νόημα της σεξουαλικότητας, το ρόλο της στις ζωές των ατόμων και τη σχέση μεταξύ σεξουαλικότητας και ανθρώπινων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένης[vk1]  της ευθύνης της πολιτείας να σέβεται και να προστατεύει τα σεξουαλικά δικαιώματα.  

Ένας τρόπος να κατανοήσουμε τι σημαίνει σεξουαλική υγεία, είναι να διερευνήσουμε το μοντέλο της σεξουαλικής υγείας  - model of sexual health(2), το οποίο αποτελείται από τα ακόλουθα επίπεδα.

·         Το βασικό επίπεδο

·         Το ψυχολογικό επίπεδο

·         Το γνωστικό επίπεδο

·         Το επίπεδο των σχέσεων

·         Το προσωπικό επίπεδο

Fig 1: Sexual Health model (9) by Jesper Bay-Hansen 

Το Βασικό επίπεδο περιλαμβάνει το βιολογικό φύλο (ΧΧ ή ΧΥ). Το ψυχολογικό επίπεδο περιλαμβάνει τις αισθήσεις, όπως είναι η όραση, η ακοή, η όσφρηση και η γεύση καθώς και θέματα φυσιολογίας και υγείας του σώματος. Το γνωστικό επίπεδο περιλαμβάνει σκέψεις, γνώσεις και φαντασιώσεις επάνω στο θέμα της σεξουαλικότητας. Το προσωπικό επίπεδο   περιλαμβάνει την ταυτότητα του φύλου, το πως αντιλαμβανόμαστε το φύλο μας, αρσενικό ή θηλυκό. Οι σεξουαλικές επιθυμίες και φαντασιώσεις είναι επίσης κομμάτι του προσωπικού επιπέδου. Το επίπεδο των σχέσεων σχετίζεται με το πως δρούμε και επικοινωνούμε σε μια σεξουαλική κατάσταση, πως αγγίζουμε ο ένας τον άλλον, πως μιλάμε μεταξύ μας, πώς φλερτάρουμε κ.α.(2).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) ορίζει την έννοια της σεξουαλικότητας υπό το πρίσμα της σεξουαλικής υγείας και των σεξουαλικών δικαιωμάτων. Ο ορισμός της σεξουαλικής υγείας περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση επάνω σε θέματα σεξουαλικότητας, σχέσεων και σεξουαλικών εμπειριών. Υπογραμμίζεται η ανάγκη σεβασμού, προστασίας και εκπλήρωσης των σεξουαλικών δικαιωμάτων ως μέσου για την επίτευξη ευημερίας . (3).  Σήμερα υπάρχει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός για τη Σεξουαλική Υγεία (World Association for Sexual Health,WAS), ο οποίος ανάμεσα στα άλλα έχει αναπτύξει και μια  Διακήρυξη των Σεξουαλικών δικαιωμάτων (Declaration of sexual rights) (4)

Η επικρατούσα κοινωνική αντίληψη επάνω στη σεξουαλικότητα επηρεάζει το πως οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τους άλλους. Για παράδειγμα  στα ΜΜΕ, η σεξουαλικότητα είναι στενά συνδεδεμένη με τη νεότητα, την ομορφιά και την επιτυχία.  Ένα τέτοιο μιντιακά διαμορφωμένο στερεότυπο κάνει την αποδοχή της σεξουαλικότητας δύσκολη για όσους δεν ταιριάζουν σε αυτό το πλαίσιο. Για παράδειγμα, τίθεται το ερώτημα εάν τα άτομα με Νοητικές Αναπηριες (ΝΑ) έχουν σεξουαλικότητα και εάν έχουν τη δυνατότητα να είναι σεξουαλικά ενεργά.  Μια καλύτερη όμως κατανόηση των σεξουαλικών επιλογών, διευρύνει την αντίληψη μας για τις ποικίλες  δυνατότητες σεξουαλικής έκφρασης και δραστηριότητας. Βάσει αυτής της κατανόησης, τα άτομα με Νοητικές Αναπηρίες (ΝΑ)  είναι σεξουαλικά άτομα που βιώνουν τη σεξουαλικότητα, όπως όλοι οι άλλοι. Οι άνθρωποι δεν κάνουν σεξ μόνο για την αναπαραγωγή, αλλά και επειδή συμβάλλει σε μια καλή ποιότητα ζωής. Οι άνθρωποι γεννιούνται ως σεξουαλικά όντα και όλοι περνάμε μια διαδικασία προσωπικής σεξουαλικής ανάπτυξης (5)

Έννοιες όπως η συνύπαρξη,  η φιλία, ο έρωτας, η φροντίδα, τα συναισθήματα, η γνώση του σώματος, η αντισύλληψη, το φλερτ, ο αυνανισμός, η συνουσία και ούτω καθεξής, είναι θέματα που συναντάμε στη ζωή μας. Επιπλέον, πρέπει να χειριστούμε ζητήματα όπως κανόνες, νόμους, ηθική, σεξουαλικές αποκλίσεις και τεχνικά βοηθήματα. Τα άτομα με ΝΑ είναι περισσότερα ευάλωτα λόγω γνωστικών δυσκολιών (6) και η νομική προστασία τους είναι σημαντική σε περίπτωση κακοποίηση  ή αυθαιρεσίας από τις αρχές.

 

Οι γονείς συνήθως έχουν στενή επαφή με τα παιδιά τους. Παρόλα αυτά, η συζήτηση για την αυτονομία και τη σεξουαλικότητα μπορεί να είναι δύσκολη. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό, όπως η έλλειψη εμπιστοσύνης και αμεσότητας  και η  έλλειψη κοινά κατανοητού λεξιλογίου. Παράγοντες όπως, το φύλο, η ηλικία, η ανατροφή, η εθνοτική καταγωγή, η θρησκεία και η κοινωνική κατάσταση μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο. Η αναπηρία, το είδος και η βαρύτητα της, μπορούν επίσης να επηρεάσουν σημαντικά την επικοινωνία μεταξύ γονιών και παιδιών επάνω σε θέματα σεξουαλικότητας . Τα άτομα με αναπηρίες έχουν το φυσικό δικαίωμα της συμμετοχής στην καθημερινή ζωή και της αυτοδιάθεσης.  Έχουν δηλαδή το δικαίωμα, όπως και όλοι οι υπόλοιποι συμπολίτες τους,  να διαχειρίζονται τη ζωή και τη σεξουαλικότητα τους. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για αυτό το θέμα στη ενότητα Ανθρώπινα Δικαιώματα Human Rights.

Η εμπειρία δείχνει ότι οι γονείς και φροντιστές συχνά παραμελούν τη σεξουαλικότητα των ατόμων με ΝΑ (6). Αυτό συχνά οφείλεται και σε μια συσχέτιση μεταξύ σεξουαλικότητας και προκλητικών συμπεριφορών καθώς ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η σεξουαλικότητα μπορεί να πυροδοτήσει συμπεριφορές  μη κοινωνικά αποδεκτές (7).   Επιπλέον, η έλλειψη γνώσης της σχέσης μεταξύ προκλητικών συμπεριφορών και σεξουαλικότητας μπορεί να προκαλέσει παρεξηγήσεις στην αλληλεπίδραση μεταξύ γονέων και παιδιών, καθώς και μεταξύ παρόχων υπηρεσιών και παραληπτών υπηρεσιών (7: 434). Human Rights.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:

• Όταν εξετάζετε τις δημόσιες συζητήσεις στη χώρα σας, νομίζετε ότι η σεξουαλικότητα των ατόμων με ΝΑ  εκτιμάται ως ανθρώπινο δικαίωμα;

• Με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι η δική σας αποδοχή της σεξουαλικότητας επηρεάζει την σεξουαλικότητα του παιδιού / αδελφού / πελάτη σας;

• Αν δεν δέχεστε το παιδί / αδελφό / πελάτη σας ως σεξουαλικό ον, ποιος νομίζετε ότι είναι ο λόγος που συμβαίνει αυτό;

Photo: G.H.Lunde