ELPIDA Course - Ελληνικά

Photo: S. Kühle- Hansen

Η ταυτότητα είναι μια σημαντική πτυχή της ζωής των ανθρώπων που συχνά κατασκευάζεται από κοινωνικά στοιχεία όπως:

• Το φύλο

• Η εθνότητα

• Η συμμετοχή σε κάποια ομάδα

• Η οικογένεια

 

Η ανάπτυξη ταυτότητας είναι μια δυναμική διαδικασία που χτίζεται αδιάκοπα από την παιδική ηλικία μέχρι το τέλος της ζωής. Για τα παιδιά και τους νέους με ΝΑ, τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά είναι μια σημαντική πτυχή της αυτοεικόνας τους. Ως εκ τούτου, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη της κατασκευής της ταυτότητάς τους (6, 8-11)

 

Όταν υποστηρίζουμε την κατασκευή ταυτότητας στα άτομα με ΝΑ, επισημαίνουμε τις διαφορές ανάμεσα σε ένα παιδί, σε έναν νέο και σε έναν ενήλικο. Ένα κομμάτι αυτής της διαδικασίας  είναι να συζητήσουμε για τη διάγνωσης της αναπηρίας του ατόμου σε σχέση πάντα με την καθημερινή ζωή του. Στα παιδιά επίσης πρέπει να εξηγούμε γιατί χρειάζονται βοήθεια στο σχολείο και αντίστοιχα στους ενήλικες  γιατί χρειάζονται βοήθεια στο σπίτι τους. Η κατανόηση του εαυτού τους θα έπρεπε ιδανικά να αποτελεί βασικό στοιχείο της καθημερινότητας των ατόμων με ΝΑ (6, 11, 12).

 

Υπάρχουν ορισμένοι μύθοι σχετικά με τα άτομα με ΝΑ, όπως για παράδειγμα ότι είναι αιώνια παιδιά ή ότι χρειάζονται τη συμπόνια μας. Σήμερα είναι αποδεκτό ότι τα άτομα με ΝΑ οφείλουν να αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι πολίτες με τα ίδια δικαιώματα, όποιες και αν είναι οι ιδιαιτερότητες τους.

Όλοι έχουμε ανάγκη να ελπίζουμε και όλοι έχουμε ανάγκη υποστήριξης για να πραγματοποιήσουμε τα όνειρα μας. Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες. Οι νέοι με ΝΑ χρειάζονται υποστήριξη ώστε να κατανοήσουν και να αναπτύξουν την δική τους ταυτότητα. Κάποιες ενδεικτικές συζητήσεις που σχετίζονται με θέματα σχέσεων μπορεί για παράδειγμα να είναι "Όταν θα μεγαλώσεις μπορείς να βρεις ένα φίλο ή ένα αγόρι, "Μπορείτε να περνάτε ωραία μαζί, να πηγαίνετε σινεμά, στο κολυμβητήριο ή στην καφετέρια " . Εάν υπάρχουν προσδοκίες για γάμο και για απόκτηση παιδιών οι οποίες δεν είναι ρεαλιστικές πρέπει το θέμα να συζητιέται με προσοχή και ευγένεια. Μπορεί να γίνονται συζητήσεις του στυλ " Δεν είναι καλό να έχουμε παιδιά όταν δεν έχουμε επαρκείς δυνατότητες να τα φροντίσουμε" ή " Πως μπορούμε να έχουμε μια καλή ζωή χωρίς παιδιά? ", "Πως μπορείς να είσαι ένα καλός θείος/α για τα ανίψια σου?"

Δραστηριότητες που βοηθούν τα άτομα με ΝΑ να αναπτύξουν την αυτογνωσία τους.

Δώστε τους την ελευθερία να ανακαλύψουν τον κόσμο και τον εαυτό τους. Δώστε τους την ευκαιρία να δοκιμάσουν διαφορετικές εμπειρίες, χωρίς υπερβολική προστασία. Αφήστε τα να δοκιμάσουν να διαχειριστούν καθημερινές καταστάσεις με την ελάχιστη απαραίτητη  υποστήριξη . Για παράδειγμα πείτε " Πήγαινε και διάλεξε το φαγητό που σου αρέσει και πλήρωσε στο ταμείο". Αφήστε τα να δοκιμάσουν πως πρέπει να ζητούν βοήθεια, μια κατάσταση που επίσης βοηθά και στη γλωσσική ανάπτυξη.

 

Βοηθήστε τα παιδιά σας να αναπτύξουν τους δικούς τους δεσμούς  μέσα στην οικογένεια. Αφήστε τα μόνα με άλλα μέλη της οικογένειας. Αφήστε τα να ανακαλύψουν το δικό τους τρόπο να είναι μαζί με άλλους και να δέχονται επανατροφοδότηση για το ποιοί είναι.  Ζητήστε από τους συγγενείς σας να περάσουν χρόνο μαζί με το παιδιά σας ώστε να αναπτύξουν σχέσεις εμπιστοσύνης και οικειότητας. Ρωτήστε "Μπορεί ο/η ........... να παίξει μαζί σου; " . "Μπορείτε να πάτε μαζί στο περίπτερο να αγοράσετε.....Θα είμαι εδώ και θα σας περιμένω όταν τελειώσετε".

 

Μιλήστε με τα παιδιά σας για τις εμπειρίες τους. Φτιάξτε ένα άλμπουμ με φωτογραφίες και δώστε το παιδί σας να το πάρει μαζί του στο σχολείο. Ίσως είναι πιο εύκολο για το παιδί σας να μοιραστεί τις προσωπικές του ιστορίες με τους συμμαθητές και τους δασκάλους του με τη βοήθεια των φωτογραφιών. Ίσως είναι πιο εύκολο για το κοινωνικό δίκτυο του παιδιού σας να το καταλάβει όταν έχει εικόνες από την οικογένεια του, από τους συγγενείς του, από διακοπές και ούτω καθεξής.  

 

Δημιουργήστε τετράδια με εικόνες και κείμενο για εκείνους που δεν μπορούν να μιλήσουν. Μπορεί να είναι ένα απλό φύλλο με φωτογραφίες και λέξεις, ή ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο με εικόνες, είτε έντυπο, είτε σε κινητό τηλέφωνο ή τάμπλετ. Δείτε τις φωτογραφίες μαζί με το παιδί σας και μιλήστε για τα πράγματα που έκανε τη συγκεκριμένη ημέρα, τους ανθρώπους που συνάντησε, τα μέρη που επισκέφτηκε. Συζητήστε με το παιδί σας για την επικαιρότητα και σχολιάστε τα γεγονότα.

Μερικοί άνθρωποι με αναπηρία δεν έχουν την ικανότητα να κάνουν ερωτήσεις. Μάθετε τους να ρωτάνε τους άλλους ανθρώπους για τα ενδιαφέροντα τους, για παράδειγμα "Τι σου αρέσει να κάνεις; ,  "Τι σου αρέσει να τρως ;", "Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου; ", "Τι σου αρέσει να κάνεις με την οικογένεια και τους φίλους σου;",  "Τι παιχνίδια παίζεις στον υπολογιστή;". Επίσης μάθετε στα παιδιά σας να μιλάνε για τα δικά τους ενδιαφέροντα. (12,13).

Μάθετε στα παιδιά σας να παρουσιάζουν τον εαυτό τους με ωραίο τρόπο, π.χ. λέγοντας "Με λένε Μαρία και είμαι 12 χρονών. Πηγαίνω σχολείο στην Αγία Παρασκευή και μου αρέσει να φτιάχνω άλμπουμ με φωτογραφίες". Κάντε εξάσκηση σε αυτό στην ασφάλεια και την ηρεμία του σπιτιού σας πριν τα παιδιά σας δοκιμάσουν να παρουσιάσουν τον εαυτό τους σε άλλους.

Συζητήστε με το παιδί σας για το πως μπορεί να χαιρετίσει  όταν συναντά φίλους ή να συστηθεί με καινούργιες γνωριμίες. Μιλήστε για τους διαφορετικούς τρόπους χαιρετισμού και συστάσεων με διαφορετικούς ανθρώπους. Είναι καλό να μάθει τη διάκριση στη συμπεριφορά μας απέναντι σε παλιούς φίλους και σε νέες γνωριμίες. Για παράδειγμα με αγαπημένα μας πρόσωπα μπορεί να αγκαλιαστούμε αν συναντηθούμε ενώ στην περίπτωση κάποιων πιο τυπικών σχέσεων απλά κάνουμε ένα νεύμα ή δίνουμε τα χέρια. Ένα παιδί που αγκαλιάζει αδιάκριτα όλον τον κόσμο είναι πio πιθανό να συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά και στην ενήλικη ζωή του. Ήδη από τα πρώτα τους χρόνια, μάθετε στα παιδιά σας πως να αναγνωρίζουν και να κατανοούν διαφορετικές καταστάσεις. Ορίστε ορισμένους κανόνες.

Μιλήστε με τo παιδί σας για τα συναισθήματα και πως το ίδιο αισθάνεται σε διαφορετικές περιπτώσεις, πως εκφράζει τα συναισθήματα του, πως αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων.

·         Είμαι ευγενικός, συμπονετικός, θυμωμένος, ανυπόμονος, χαρούμενος;

·         Τι βλέπω όταν κοιτάω τον εαυτό μου στον καθρέφτη;

·         Νοιώθω διαφορετικός άνθρωπος όταν βάζω makeup;

·         Πως νοιώθω όταν είμαι με τον καλύτερο φίλο μου;

·         Ο φίλος μου με αγαπά ;

Οι κοινωνικοί ρόλοι είναι κομμάτι της προσωπικότητας και της ταυτότητας κάθε ανθρώπου. Όλοι παίρνουμε διαφορετικούς ρόλους σε διαφορετικές καταστάσεις. Μιλήστε με τα παιδιά σας για τους διαφορετικούς ρόλους που παίρνουν στη ζωή τους, για παράδειγμα "Τι ρόλο έχω όταν ταΐζω το σκύλο, όταν πλένω το πιάτο μου, όταν παίζω παιχνίδια με τον ανιψιό μου". Μιλήστε μαζί τους για το πως διαχειρίζονται τους διαφορετικούς κοινωνικούς ρόλους τους, π.χ. "Ποιός είμαι στο σχολείο, "Πως φροντίζω τους φίλους μου;", Ποιος είμαι όταν ψωνίζω;" και ούτω καθεξής. 

Μιλήστε με τα παιδιά σας για την αναπηρία τους. "Γιατί έχω αναπηρία;", ¨Τί είδους εγκεφαλική βλάβη έχω;, "Ποιό είναι το πιο δύσκολο πράγμα με την αναπηρία μου;", "Πως βιώνω την αναπηρία μου σε διαφορετικές καταστάσεις;", "Πιστεύω ότι η σωματική άσκηση με βοηθάει;".

Κάθε άτομο με αναπηρία είναι διαφορετικό από όλα τα άλλα άτομα με την ίδια διάγνωση. Μιλήστε με το παιδί σας για τη διάγνωση του, π.χ. "Σε τι είμαι διαφορετικός από τα άλλα άτομα με την ίδια διάγνωση με εμένα;", Μιλήστε για άλλους ανθρώπους. " Σε τι χρειάζονται βοήθεια αυτοί;", "Εσύ και ο αδελφός/η αδελφή σου δεν είστε ίδιοι. Τι σκέφτεσαι για αυτό;", "Τι είναι σημαντικό για σένα τώρα;".

Είναι άπειρα τα θέματα για τα οποία μπορείτε να συζητήσετε όταν μιλάτε με ηρεμία, με απλές λέξεις για ένα συγκεκριμένο θέμα. Αυτές οι συζητήσεις μπορούν να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τον τρόπο σκέψης του παιδιού σας. Μπορείτε επίσης να βρείτε σχετικά θέματα και στην ενότητα "Μετάβαση στην ενήλικη ζωή και γήρας "Transition to adulthood and Aging

Drawing: Henriette 13 år.